Şirketler açısından bu kilit ve risk kavramını, görevi yapan kişilerde bildiği için vedalaşmak çok zorlaşıyor. Özellikle rekabetin çok olduğu sektörlerde, rakip bilgilerinin edinilmesi bir piyasa oluşturmuş durumda. Ayrıca şirketlerin bazen yasalardaki boşlukları kullanarak yaptıkları bazı işlerde, ileride kendilerine karşı dönecek bir silaha dönüşüyor.Bu durum sadece belirli fonksiyonlarda karşımıza çıkmıyor. Yani sadece mali işler, satış, pazarlama değil, tüm bölümlerde bu riski taşıyan işler var.
Somutlaştırmak için üç örnek kurgulayalım.
Arge'nin önemli olduğu bir şirkette, şirketin yeni çıkaracağı bir ürünün detay çizimleri rakibin eline geçiyor. Rakip firma bunları ufak revizyonlar (esinlenme diyoruz) ile kullanarak ürünü, asıl çalışmayı yapan firmadan önce piyasaya çıkıyor. İlk çıkan olduğu içinde büyük avantajla pazarda bu üründe liderliği ele geçiriyor. Çizimleri rakibe kaptıran şirket yetkilileri hemen kendi içlerinde araştırmayı derinleştiriyor. Ve çizimlerin bir değil üç kişilik bir grup tarafından rakibe verildiğini,satıldığını belirliyorlar. Kişileri davet edip, olayı anlatarak istifa etmelerini, aksi durumda hukuki sürece girip hem ceza hem tazminat davası açılacağını söylüyorlar. Üçlü grup ise daha önce buna benzer casusluğu, şuan çalıştığı kendi şirketlerinin de ( başka şirketlerden elde etmelerini ) istediklerini ve yaptıklarını, yani kendi şirketlerinin de temiz olmadığını söyleyip teklifi kabul etmiyorlar. Ayrıca ellerinde yeterli belge ve bilgi olduğunu söyleyerek, istifa karşılığı normal hakları dışında, iyi referans ve 3 yıllık maaşlarını da istiyorlar. Sonuç nedir? Bildiniz. Ama şirkette risk devam ediyor.
Diğer örnek, dış ticaret yapan bir şirket olsun. Büyük ölçekli ithalat yaparak iç pazara giren şirket, işe başlarken iç pazardaki yerli oyuncuların kilit isimlerini yüksek transfer paraları vererek alıyor. Tüm bölgelerde büyük reklam ve satış kampanyaları ile piyasaya giriyor. Birinci yılın sonunda istediği hedeflere ulaşamıyor. İkinci yılın ortasında ise yeni bir tepe yöneticisi geliyor.Yeni gelen yönetici eski ekibin büyük kısmına teşekkür edip, kendi ekibi ile çalışmak istediğini söylüyor. İyi bir paket ile bir çoğu kişi ile anlaşma sağlanırken, bazı yöneticiler daha iyi bir paket istiyorlar. Şirket hukuki süreci başlatmasına rağmen, bir süre sonra geri çekiliyor ve bu yöneticiler ile anlaşmak zorunda kalıyor. Tahmin edeceğiniz gibi yine koz aynı. "Elimizde belge, bilgi var ve bunların ilgililere iletilmesi durumunda, şirkete maliyeti çok yüksek olur." cümlesi. Yani bizim elimiz daha güçlü demeleri. Sonuç nedir? Bildiniz. Ama şirkette risk devam ediyor.
Ve son örnek, fon yaratmak için yabancılarla ortaklık yapmak isteyen bir şirket olsun. Şirket bu çalışmalar için bir ekip kuruyor. Ekiptekilere de %1 başarı primi sözü veriliyor. Uzun süren çalışmalar sonucunda şirket yaklaşık 800 milyon tl üzerinden değerlenerek, yüzde 50 fon alıyor. ( Çalışmanın başında patron tarafından beklenilen değer 300-400 milyon tl bandı.) Kutlamalar yapılıyor. Sonra başarı primi ödemesine gelindiğinde patron 400 üzerinden ödeme yapıyor. Ekibin başında bulunan yönetici, konuyu patronla konuşarak verilen sözün tutulmasını rica ediyor. Patron hayır diyor. Ekip kendi arasında konuştuktan sonra tekrar patrona gidiyorlar ve kalan ödeme yapılmaz ise değerleme için yapılan bilanço ve diğer finansal makyajları açıklayacaklarını söylüyorlar. Sonuç nedir? Bildiniz.Ama şirkette risk devam ediyor.
Bu örneklere her sektörden, her ölçekten eklemeler yapmak mümkün. İş yapma kültürü, aşırı hırs, zayıf yöneticiler, rekabette her şey mubah bakışı ve bir şekilde hallederiz yaklaşımı, bütün bu sonuçları doğuran faktörler arasında öne çıkanlar.
Risk yönetiminin , bilgi ve belge güvenliğinin, önleyici hukuk çalışmalarının, kilit görevleri dağıtmada insan kaynaklarının referans sisteminin, düzenli izleme ve değerleme sisteminin, bütünde ise iş yapma kültürü ve iş ahlakı çalışmalarının özenle yapılmasının önemi büyük. Ayrıca üst yönetimin tutarlığı ve adalet duygusunun herkese eşit uygulanabilmesi durumunda bu tür olaylar azalacaktır.
Bizde olmaz demeyin, hazırlıklı olun diyorum.
Yücel
http://insankaynaklarideneyimleri.blogspot.com.tr
