Zor geçen bir yılı bitiriyoruz.
Bazı şirketlerde ayakta kalma çabaları içinde geçti bu yıl. Özellikle ikinci altı ay epey zordu. Bazı şirketlerde ise karlılıklarda düşme olmadı. Yani para kazandılar.
Yıllık ücret artışları da ( artışlar %8-12 bandında ) belli oldu. Yapamayan ve yıl ortasına erteleyen şirketler de olacak. Çünkü ana hedefi şirketi yaşatmak olan sektörler var. Yapılması gerekeni yapıyorlar.
Gelelim prim dağıtacak şirketlere.
Primler genellikle üst düzey ve kısmen orta düzey yöneticilere dağıtılıyor. Yani az oranda şef düzeyi, biraz üstü müdürler, iyi oranda genel müdür yardımcısı düzeyi ve çok iyi oranda genel müdürler şeklinde oluyor. Yönetim kurulu da prim alıyor ama genelde ne kadar olduğu sır.
( Bir de yıllardır uygulanan kapalı bir sistem var. O sistemin adı Zarf Sistemi. Yani Patron sistemi. Patron istediğine prim verir. Kriter Patrondur. Patronun gözüne giren primi kapar. Patronların her zaman bu hakkı vardır ve olmalıdır da.)
Prim modellerinde genelde kar'ın belli bir yüzdesi ( %5'den %20'ye kadar ) prim için ayrılır. Ayrılan bu oranda belli maaş katsayısı ( örnek şeflere 1, müdürlere 2, gmy'lere 5 maaş gibi ) ile dağıtılıyor. Bir diğer model de yıllık maaşının belli bir yüzdesi ( şeflere %10'u, müdürlere %15'i,gmylere %30, gm'e %50 gibi ) ile dağıtılıyor. Bu oranlar belirlenirken İK'nın iyi çalıştığı şirketlerde performans, kilit personel katsayısı, kıdem ve gelişim performansı gibi yan faktörler de kriter olarak prim sistemine entegre ediliyor.
Bazı şirketlerde ise prim alacak pozisyonlar dışında bir ayrım daha var. Prim alan departmanlar ve almayan departmanlar. ( Satış alsın ama üretim almasın, Pazarlama alsın ama operasyon almasın, Ana fonksiyonlar alsın ama destek fonksiyonlar almasın. Bunu duyan destek fonksiyon anında köstek fonksiyona dönüşür unutmayın. Ücret ve prim asla gizli kalmaz.) Hani biz takımdık. Hani zincir en zayıf halkası kadar güçlüydü. Hani önemli ve önemsiz iş yoktu. Bu sözleri çok duyarsınız.
Bu nedenle benim inandığım ve şirketlere önerdiğim model herkese prim modeli. Yani YK Başkanı Hakan bey, Gm Korkut bey, Gmy Çiğdem hanım, Müdür Ahmet, Şef Ozan bey prim alsın ama Sekreterimiz Asu, Muhasebe uzmanı Burcu, Operasyoncu Kenan bey, Arge mühendisi Tolga, Mavi yaka Kaynakçı Cemil usta, Depocu Fuat amca, Bahçıvan Hasan dayı, Şoför Rıdvan abi, Güvenlikçi Mustafa ( Taşaronda olmasına rağmen ) Çaycı Saadet teyze ve stajyer Ece de prim alsın.
Çünkü; Çaycı Saadet teyze, YK Başkanı Hakan beyin doğru kararları vermesine en çok etki edenlerden birisi olabilir. Rıdvan abi, bir ihale dosyasını yetiştirmek için kelle koltukta gidebilir. Kaynakçı Cemil usta, bizi büyük müşterilerin tercih etmesinde kilit olabilir. Burcu, bir muhasebe hatasını önleyerek bize çok şey kazandırabilir. Ve stajyer Ece, facebook ve whatsapp grubumuzu yönetmezse biz ne oluruz acaba.
Bağlılık ve aidiyet diye çok konuşuyoruz birkaç senedir. Her katkı değerlidir sonuca giderken. Prim değer verdiğimizin, katkısının önemli olduğunu göstermenin simgesidir. Maddi olmayan şeyler de önemlidir ama bu dönemlerde varsa paylaşmak daha değerlidir. ( Ben ilk primimi İzmir'de ilkokuldayken ramazan pidesi satarken almıştım. Fırıncı Basri Baba verdiği tüm pideleri sokakları dolaşarak - iftarlık pideler diyerek- sattığım için bana 2 pide ve 5 boyoz -İzmirliler bilir- vermişti. Eve onları götürmek çok önemliydi benim için. Emeğin ve başarının ödüllendirilmesini Basri baba ilk öğreten oldu.)
Patronlara önerim; dağıtacağınız toplam rakamı isterseniz değiştirmeyin. Yönetici altı gruba vereceğiniz prim en az 1 maaş olmalı. mümkünse 1.25 den başlayın. Yukarıya doğru artarak ilerleyin. İK bu modeli size bir günde hazırlar. Ve unutmayın, "Veren el, alan elden üstündür."
Son sözüm de prim alacak yöneticilere ( kamu ve özel ayırmıyorum ) , şirket vermiyorsa siz priminizin yarısını kendi ekibinize dağıtın. Hiç engel yok. Ekibiniz sizi hep gülümseyerek ve şükran duyarak hatırlayacaktır. Siz de yöneticilikten liderliğe geçmiş olacaksınız. Ve emin olun sonrasında kendinizi daha güçlü hissedeceksiniz.
Herkese mutlu ve sağlıklı bir 2017 yılı diliyorum.
Görüşmek üzere...
Yücel
Not: Bu yazımı, Patronlarınıza,İnsan Kaynaklarına ve Yöneticinize çekinmeden iletebilirsiniz. Mesajı sizin yerinize ben vermiş olayım.
